Gỗ Nghiến không còn xa lạ với mỗi người dân Việt Nam. Tuy nhiên gỗ Nghiến trông thế nào và cây của chúng ra sao thì không phải ai cũng biết. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu về cây gỗ Nghiến, đặc tính gỗ; cách nhận biết; ứng dụng và giá bán của gỗ Nghiến trên thị trường hiện nay.
Đôi nét về cây gỗ Nghiến
(Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 – phần thực vật – trang 348-349)
Tên Việt Nam: NGHIẾN (Kiêng đỏ, Kiêng mật, Nghiến trứng)
Tên Latin: Excentrodendron tonkinense (Pentace tonkinensis A. Chev. 1918; Parapentace tonkinensis Gagnep. 1943, nom. inval.; Burretiodendron hsienmu Chun & How, 1956; Burretiodendron tonkinense (Gagnep.) Kosterm. 1960.
Họ: Đay Tiliaceae
Bộ: Bông Malvales
Lớp (nhóm): Cây gỗ lớn
Đặc điểm nhận dạng
Cây gỗ lớn, cao 30 – 35m, đường kính tới 80 – 90cm. Cành non không có lông. Lá hình trứng rộng, cỡ 10 – 12 x 7 – 10cm; mép nguyên; gân bên 5 – 7 đôi, trong đó có 3 gân gốc; cuống lá dài 3 – 5cm. Hoa đơn tính. Hoa đực có đường kính 1,5cm. Đài hình chuông, ở đầu xẻ 5 thuỳ sâu, dài 1,5cm. Cánh hoa 5, dài 1,3cm. Nhị khoảng 25, xếp thành 5 bó; chỉ nhị dài 1 – 1,3cm; bao phấn hình bầu dục, dài 3 mm. Quả khô hình 5 cạnh (giống quả Khế), tự mở, đường kính 1,8cm.
Sinh học, sinh thái
Ra hoa tháng 3 – 4, có quả tháng 8 – 10. Cây ưa sáng, mọc rải rác trong rừng thường xanh mưa mùa ẩm ở vùng núi đá vôi, ở độ cao dưới 800 m, tái sinh bằng hạt, cây mạ và cây con gặp khá phổ biến dưới tán rừng.
Phân bố
Trong nước: Sơn La (Thuận Châu, Sông Mã, Mộc Châu), Hà Giang, Tuyên Quang (Chiêm Hoá), Cao Bằng (Quảng Hoà, Trùng Khánh, Hạ Lang, Thạch An), Bắc Kạn (Chợ Đồn, Ba Bể), Lạng Sơn (Hữu Liên, Bắc Sơn), Quảng Ninh, Bắc Giang, Hoà Bình (Mai Châu, Pà Cò).
Thế giới: Trung Quốc.
Tình trạng
Tuy có khu phân bố rộng, nhưng bị khai thác rất mạnh (trước đây để lấy gỗ dùng trong xây dựng và làm tà vẹt, hiện nay dùng làm thớt chủ yếu xuất khẩu trái phép qua biên giới). Số cá thể trưởng thành đã bị chặt phá > 50%. Tuy có ở các Khu bảo tồn thiên nhiên Pà Cò – Hang Kia, Hữu Liên và Vườn quốc gia Ba Bể, nhưng tại những nơi đó vẫn bị chặt trộm. Loài đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng ngoài thiên nhiên.
Phân hạng: EN A1a – d+2c,d.
Biện pháp bảo vệ
Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá “sẽ nguy cấp” (Bậc V) và Danh mục Thực vật rừng, Động vật rừng nguy cấp, quý hiếm (nhóm 2) của Nghị định số 32/2006/NĐ – CP ngày 30/3/2006 của Chính phủ để hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Không chặt đốn những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố, nhất là ở Pà Cò – Hang Kia, Hữu Liên, Ba Bể. Tìm nguồn giống trồng tại Trạm Đa dạng sinh học Mê Linh (Vĩnh Phúc).
Đặc điểm gỗ Nghiến
- Gỗ thuộc gỗ nhóm 2 theo bảng phân loại nhóm gỗ Việt Nam.
- Đây là loại gỗ nặng; tỉ trọng cao khoảng 950-1100kg/1m3 (độ ẩm là 15%)
- Gỗ quý, màu nâu đỏ, cứng, thớ thẳng, vân đẹp, ít co rút, dùng đóng thuyền, làm bệ máy và để xây dựng; cũng thường được dùng làm thớt, làm bệ các tượng mỹ nghệ cao cấp.
Ưu, nhược điểm của gỗ Nghiến
Ưu điểm
- Loại gỗ này có tính cơ học cao; cứng, dai, bền; không mối mọt. Nhờ đó, gỗ được ứng dụng nhiều trong thiết kế nội thất
- Giác Gỗ Nghiến có màu hơi sáng, khá mềm và nhẹ hơn gỗ lõi một chút. Nhờ vậy, nó thường được dùng làm những vật dụng ít chịu lực trong nhà.
- Lõi gỗ có màu nâu sẫm đồng đều; vòng vân đẹp, có cấu tạo lớp. Chính vì thế, khi bào nhẵn; chúng ta có thể thấy được các vân hoa tinh vi của gỗ; giống như trên mặt thép của những thanh kiếm Nhật.
Nhược điểm
- Mưa gió ngoài trời có thể làm cho bạc màu lớp mặt.
- Gỗ có thể bị cong; vênh hoặc thậm chí nứt vỡ dưới tác động của độ ẩm và nước; đặc biệt là khi chế tác đồ gỗ từ những tấm ván mỏng
- Gỗ Nghiến hay bị làm giả
Cách nhận biết gỗ Nghiến
Gỗ Nghiến thường đắt hơn một số loại gỗ cùng loại nên có nhiều người làm giả gỗ Nghiến để bán với giá cao hơn. Vậy làm thế nào để nhận biết gỗ Nghiến? Sau đây là một số cách đơn giản giúp bạn nhận biết được gỗ Nghiến.
Dựa vào vân gỗ
Đây là cách được nhiều người áp dụng nhất. Bởi vì gỗ nghiến lõi có màu nâu sẫm, các vòng vân rất mờ và có cấu tạo các lớp rõ ràng. Khi bào nhẵn sẽ thấy được lớp vân rất tinh xảo chỉ có ở một số loại gỗ. Nên đây là đặc điểm giúp nhận dạng thớt gỗ nghiến chuẩn nhất.
Nhận biết bằng mùi gỗ
Đây là cách nhận biết vô cùng hiệu quả và chính xác với những người đã từng ngửi mùi gỗ Nghiến. Theo kinh nghiệm dân dan thì mùi gỗ Nghiến giống như mùi gỗ Xoan, mùi hơi khó ngửi nhưng sẽ nhanh chóng biến mất theo thời gian.
Nhận biết thông qua tỉ trọng, cân nặng
Gỗ nghiến thường có khối lượng riêng khoảng 950 đến 1100 kg/m3 (15%), nặng hơn so với nhiều loại gỗ khác. Vì vậy bạn có thể ước lượng cân nặng của gỗ để nhận biết gỗ Nghiến tương đối. (Cách này thường được dùng để xác định gỗ thớt nghiến)
Công thức tính cân nặng của gỗ thớt nghiến là: M (kg) = 1.100 x h x D² x 3,14/4.000.000.000
(D: Đường kính thớt – mm, h: chiều dày thớt – mm)
Ứng dụng của gỗ Nghiến
Loại gỗ này ưu điểm nằm ở tính cứng chắc, dai, bền; không bị mọt, mối. Vậy, công dụng của Gỗ Nghiến là gì? Hãy cùng tìm hiểu điều đó qua những phân tích dưới đây:
- Làm cột nhà, sàn nhà, vì, kèo
Người dân trên vùng núi cao thường sử dụng loại gỗ này để làm sàn nhà, cột nhà, vì, kèo,…Ứng dụng này có thể bắt nguồn từ đặc trưng của loại gỗ mềm dẻo – đi lại trên sàn không hề có tiếng cót két.
- Làm thớt
Thớt làm từ Nghiến luôn được người dùng ưa chuộng và lựa chọn để sử dụng trong căn bếp của mình. Đây có thể coi là công dụng phổ biến nhất của Gỗ Nghiến.
- Làm đồ dùng nội thất, mỹ nghệ và trang trí
Với nhiều ưu điểm vượt trội trên; Nghiến vô cùng thích hợp để đóng các sản phẩm nội thất; đặc biệt là những mẫu giường ngủ cao cấp. Chắc chắn, bạn không thể không hài lòng với “điểm nhấn” ấn tượng này trong không gian ngôi nhà của bạn. Hơn nữa, bạn sẽ chẳng cần phải lo có tiếng cót két hoặc tiếng kêu giống như các loại giường gỗ công nghiệp bị lỗi trên thị trường. Quả thật, một chiếc giường ngủ trang nhã; kết hợp giữa thẩm mĩ và chất lượng lâu bền; cũng ngầm thể hiện cho một hạnh phúc vững chắc, một cuộc sống gia đình hạnh phúc, viên mãn.
Gỗ Nghiến cũng thường được sử dụng để thiết kế đồ mỹ nghệ, đồ trang trí như lục bình, tượng thần tài, tượng cóc ngậm tiền… Mức giá khá cao, dao động từ vài triệu đến vài trăm triệu, thậm chí là hàng tỷ đồng.
Giá của Gỗ Nghiến
Loại gỗ này cũng được xem là thuộc phân khúc gỗ cao cấp. Vì thế, mức giá sẽ không thể ở mức rẻ; thậm chí, nhiều sản phẩm, phải là gia đình có điều kiện mới có thể mua. Ví dụ như, một bộ bàn ghế Gỗ Nghiến có giá khoảng từ 150 – 200 triệu đồng; sập gỗ có giá từ vài trăm triệu đến 1,5 tỷ đồng. Đối với sản phẩm là thớt; giá bán trung bình dao động khoảng 220.000đ / chiếc với đường kính 30cm và dày tầm 3 – 4cm.
Lời kết
Qua bài viết này, Topnoithat hy vọng những thông tin trên đã giúp các bạn hiểu thêm về dòng gỗ quý Nghiến tự nhiên và các ứng dụng cũng như giá trị kinh tế của nó. Nếu quan tâm đến các loại gỗ tự nhiên khác hãy tiếp tục theo dõi Topnoithat để cập nhật những thông tin mới nhất nhé!
